-
1 баш түбәгә тию
-
2 баш күккә тию
= баш түбәгә тию; баш күккә тия язу; баш түбәгә тия язу запры́гать от ра́дости; доне́льзя обра́доваться -
3 баш
1. сущ.1)а) в разн. знач. голова́, башка́ прост. || головно́йбаш авыруы — головна́я боле́знь
б) о волосах на голове; башы такыр кырылган голова́ его́ (человека́) гла́дко вы́бритабаш тарау — расчеса́ть во́лосы, расчеса́ться
в) головно́й убо́рбашыгызны салыгыз — сними́те головно́й убо́р
2) перен. голова́ - ум, ра́зум, сообрази́тельность, смека́лка, смёткабу егеттә баш бар — у э́того джиги́та голова́ на плеча́х (т. е. он умён, сметлив, смекалист)
башың бармы синең, юкмы? — сообража́ешь ты и́ли нет (букв. есть у тебя́ голова́ и́ли нет)
3) голова́, голо́вушка (в знач. живая душа, человек, личность)баш исән булсын — была́ бы голова́ цела́
кая гына бармый, ниләр күрми егет башы белән ат башы — ( песня) где то́лько не побыва́ют, чего́ то́лько не испыта́ют голо́вушки до́брого мо́лодца да до́брого коня́
4)а) верх, верху́шка; верши́на, голо́вка, маку́шка; агач башы верху́шка (маку́шка) де́ревабагана башы — верх столба́
кашлак башы — верши́на холма́, возвыше́ния, го́рки
б) кры́шка, кро́вля, застре́ха; лапас башы кро́вля лаба́заөй башы — кры́ша до́ма
5) голо́вка, ко́лос, колосо́к, метёлка ( у травянистых растений)арыш башы — ко́лос ржи; тары башы метёлка про́са
6) голо́вка; лу́ковица, лу́ковка; коча́н; кәбестә башы коча́н капу́стысарымсак башы — лу́ковка, лу́ковица чеснока́
7)а) голо́вка, головна́я часть; наконе́чник, ко́нчикбармак башы — ко́нчик па́льца
сөңге башы — наконе́чник копья́
шырпы башы — голо́вка спи́чки
б) шля́пка; колпачо́ккадак башы — шля́пка гвоздя́
күчәр башы — колпачо́к о́си́
8) носо́к; оек башы носо́к чулка́, носко́витек башы — носо́к сапога́
9)а) коне́ц, ко́нчик, один из двух концо́в чего-л.карандаш башы — ко́нчик карандаша́
таяк башы — коне́ц па́лки
б) кра́ешек, специа́льно сде́ланная концева́я частьтастымал башы — концева́я часть полоте́нца
в) один из концо́в дере́вни, села́ и т. п., примыка́ющая к па́мятному ме́сту, к обы́чной принадле́жности любо́го селе́ниякүпер башы — часть у́лицы и́ли доро́ги у вхо́да на мост
10) нача́ло; нача́льный этапкөз башы — нача́ло о́сени
май башларында — ( приблизительно) в нача́ле ма́я
язгы чәчү башы — нача́ло весе́ннего се́ва
11) исто́к, исто́ки, верхо́вьеинеш (елга) башы — исто́к ручья́ (реки́)
12) нача́ло, нача́льный исто́чникмал башыбыз тавык булды — нача́лом на́шего животново́дства бы́ли ку́ры
13) загла́вие (книги, сочинения; главы, раздела)мәкалә баш белән чыкты — статья́ вы́шла (с таким-то) загла́вием
14) разг. квашня́, квашени́на, смесь с заква́скойкамыр башы — те́сто, оста́вленное на заква́ску
баш ясау — ста́вить те́сто на ква́шение
15) глава́, глава́рь, нача́льник, верхово́д, предводи́тель и т. п.хөкүмәт башы — глава́ прави́тельства
гаскәр башы — кома́ндующий а́рмией
16) в косв. п. верхово́дство, руково́дство; главе́нствоэш башына куелган — поста́вленный во главе́ де́ла (на руково́дство де́лом)
экспедиция башында — во главе́ экспеди́ции
17) в косв. п.; разг. нос, голова́, ры́ло (в знач. челове́к, ка́ждый, вся́кий)кеше башыннан — с но́са (с каждого участника чего-л.)
солдат башына — на ка́ждого солда́та; см. тж. борын
18) шту́ка, голова́, голо́вка ( счётная единица некоторых предметов)бер баш терлек — (одна́) голова́ скота́
ике баш суган — две голо́вки (лу́ковицы) лу́ка
өч баш шикәр — три шту́ки са́харной головы́
19) в ф. исх. п. баштан; с... головы́ ( в определённом умственом состоянии)исерек баштан — с пья́ной головы́, будучи пья́ным, в пья́ном состоя́нии
кызган баштан — в состоя́нии возбужде́ния, под горя́чую ру́ку
••ирекле баштан утка кермиләр — посл. с во́льной голово́й (без принужде́ния) в ого́нь не ле́зут
акыл яшьтә түгел, башта — посл. (букв. ум не от во́зраста, а от головы́)
ике тәкә башы бер казанга сыймас — посл. два медве́дя в одно́й берло́ге не живу́т (букв. две бара́ньи го́ловы не мо́гут помести́ться в одно́м котле́)
2. прил.баш та баш, шалкан башы да баш — погов. (букв. и голова́ - голо́вка, и голо́вка ре́пки - голо́вка, т. е. не всякая голова умна)
1)а) гла́вный; важне́йший, пе́рвыйбаш кеше — гла́вный челове́к
баш инженер — гла́вный инжене́р
баш роль — гла́вная роль
баш сәбәп — гла́вная причи́на
баш урам — гла́вная у́лица
б) гла́вный, глав-баш врач — главвра́ч, гла́вный врач
2) головно́й, пе́рвый по счёту; иду́щий впереди́баш канал — головно́й кана́л
баш отряд — головно́й отря́д
3) загла́вныйбаш мәкалә — загла́вная статья́
•- баш айкау
- баш бармак
- баш бау
- баш изәү
- баш исәбе
- баш капкачы
- баш киеме
- баш килеш
- баш кисү
- баш кич
- баш көн
- баш кода
- баш кую
- баш күнәк
- баш очы
- баш сабу
- баш сабынлау
- баш сөяге
- баш тарагы
- баш төрү
- баш турысы
- баш түбәсе
- баш хәреф
- баш чәркәсе
- баш чыгару
- баш чыңлау
- баш чыңы
- баш яулыгы
- баштан каплану
- баштан сыйпау••- баш аву- баш авыраю
- баш алу
- баш арты
- баш асты
- баш әйләндергеч
- баш әйләндерү
- башын әйләндерү
- баш әйләнү
- баш бармак кебек
- баш бармак шикелле
- баш бармактай
- баш бәйләнү
- баш бетү
- баш бирмәү
- баш бөгү
- баш булу
- баш вату
- баш җитү
- баш иеп бару
- баш иеп килү
- баш ию
- баш йөртү
- баш кагу
- баш калкыту
- баш катыру
- баш кашу
- башын кашу
- баш килү
- баш китәрлек
- баш күккә тию
- баш түбәгә тию
- баш күккә тия язу
- баш түбәгә тия язу
- баш күрсәтү
- баш күтәрмичә
- баш күтәрмәстән
- баш күтәрү
- баш мал
- баш ат
- баш ору
- баш очында болыт
- баш очындагы болытлар
- баш өсте
- баш өстеннән йөрү
- баш өстеннән карау
- баш салу
- баш ташлау
- баш тоту
- баш төртү
- баш түнү
- баш чайкау
- баш югалту
- баш яр
- башка атлану
- башка менү
- башка ишәк типкән
- башка ишәк типмәгән
- башына тай типкән
- башына тай типмәгән
- башка сугу
- башны алып китү
- башны алып качу
- башны алып олагу
- башны алып таю
- башны ашау
- башны җую
- башны ию
- башны кисәргә бирәм
- башны салу -
4 баш күккә тия язу
-
5 баш түбәгә тия язу
-
6 авырту
неперех.1) заболева́ть/заболе́ть; разба́ливаться/разболе́тьсятавышка колагың авыртыр — от шу́ма заболя́т у́ши
ятып укыма, күзең авыртыр — не чита́й лёжа, глаза́ заболя́т (бу́дут боле́ть)
эчең авыртса - авызыңны тый, күзең авыртса - кулыңны (тый) — (посл.) заболи́т живо́т - воздержи́сь от еды́, заболя́т глаза́ - уйми́ ру́ки
2) боле́ть, проболе́ть, поболе́ть || боль, бо́лиарканың авыртканын тоймау — не ощуща́ть бо́ли (бо́лей) в спине́
баш авыртуы — головна́я боль
бөтен тәнем авырта — всё те́ло боли́т; боль (бо́ли) во всём те́ле
эч авыртуы (эч авыртканы) басыла төште — боль в животе́ приути́хла
авырту тойгысы — болево́е ощуще́ние
3) в знач. прил. авырткан больно́йавырткан баш белән — с больно́й голово́й
авырткан бармагыңны бәйлә — перевяжи́ (себе́) больно́й па́лец
•- авырткан җир
- авыртуны баса торган
- авыртуны бетерә торган
- авыртканны баса торган
- авыртканны бетерә торган
- авыртып алу
- авыртып бетү
- авыртып йөрү
- авыртып китү
- авыртып тору••авырткан җиргә басу — наступа́ть/наступи́ть на больно́е ме́сто
- авыртмас башка тимер таякавырткан сөялгә басу — книжн. наступа́ть/наступи́ть на больну́ю мозо́ль
- авыртмас башка тимер тарак
- авыртмаган башка тимер таяк
- авыртмаган башка тимер тарак
- авырткан җиргә кагылу
- авырткан җиргә бәрелү
- авырткан җиргә төртү
- авырткан җиргә чәнчү
- авырткан җиргә сугу
- авырткан җиргә тию
См. также в других словарях:
тукыну — кит. 1. (Намуска, вөҗданга һ. б. га) тию, кагылу. (Кул белән) кагылу, тию 2. күч. Буйсыну, баш ию … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
нерв — сөйл. 1. Кеше һәм хайван организмында ярсытуны перифериядән баш һәм арка миенә яки киресенчә тапшыра торган махсус җепселләр 2. Шул җепселләр системасының кешенең гомуми эшчәнлегенә, үз үзен тотышына тәэсир итә торган хәле нервлары какшаган.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
нервы — сөйл. 1. Кеше һәм хайван организмында ярсытуны перифериядән баш һәм арка миенә яки киресенчә тапшыра торган махсус җепселләр 2. Шул җепселләр системасының кешенең гомуми эшчәнлегенә, үз үзен тотышына тәэсир итә торган хәле нервлары какшаган.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
эссе — с. 1. Югары температуралы; бик нык кызган. хәб. Һава температурасының бик югары булуы тур. монда ул хәтле эссе түгел. хәб. Берәрсе тарафыннан эccелекне тою турында. өс киемеңне сал, эсседер бит. и. Эсселек көн эссесендә 2. Кайнар эссе су 3.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
